علمی.مذهبی

  مقدمه

جنگ شیمیایی، جنگی است که در آن بجای استفاده از جنگ افزارهای متعارف، از مواد منفجره ممنوع، گازهای سوزاننده، خفه کننده، دودزا و آتش‌زا استفاده می‌شود. این گازها در ساختمان بدن انسان موجب مرگ یا بی‌مصرف نمودن دائمی اعضای بدن یا سلب موقت و اختیار آن می‌گردند.

مزیت سلاح اتمی با وجود قدرت کشتار جمعی خود، به ثبات های جهانی و جلوگیری از جنگ های بزرگ کمک کرده است. به عبارت دیگر مزیت سلاح اتمی نوعی امنیت بین المللی خاص را پدید آورده است. مفهوم امنیت بین المللی در وضعیت جدید، به صورت تلاش برای بقا در موقعیت بازدارندگی اتمی درآمد. هر یک از قدرت های اتمی می‌دانستند که با شروع درگیری اتمی تنها دشمن نیست که نابود می‌شود، بلکه خود نیز در معرض نابودی قرار می‌گیرند.

آرتوروستینگ در کتاب خود در خصوص وضعیت جهان پس از وقوع احتمالی یک جنگ هسته‌ای بین ابرقدرت ها می‌نویسد که دود حاصل از سوختن امکانات طبیعی موجود در جهان چنان عظیم خواهد بود، که جلو نور خورشید را خواهد گرفت. درجه حرارت روی زمین به طرز عجیبی کاسته خواهد شد.

در نتیجه اگر انسان هایی در پناهگاه های اتمی زنده بوده باشند، قادر نخواهند بود از محیط زیست تخریب شده بهره برداری نمایند و قطعاً از بین خواهند رفت. او در جایی دیگر ادامه می‌دهد که شروع کننده اصلی جنگ هسته‌ای در واقع اقدام به خود کشی می‌نماید. چون با مرگ تدریجی گیاهان، طبیعت و آلودگی محیط زیست هیچ گونه امکاناتی برای حیات باقی نخواهد ماند که بشر قادر به تجدید زندگی باشد.

با هر دستاورد علمی‌، استفاده‌های درست و نادرست از آن شروع می‌شود و جنبه‌های مثبت و منفی آن، نمود عینی می‌یابد. کشفیات علمی‌ گاهاً به عوض بکارگیری در جهت آسایش و رفاه مردم جامعه، در جهت اهداف پلید قرار می‌گیرد. جنگ افزارهای شیمیایی را می‌توان به عنوان شرم‌آورترین کاربرد شیمی در جامعه به حساب آورد.

 در این بحث، به بررسی  انواع بمب ها و عملکرد آن ها پرداخته و به اختصار آن ها را معرفی می‌کنیم.

         انواع بمب :

        بمب ساعتی

بمب ساعتی، بمبی است که زمان انفجار آن با ساعت یا وسیله‌ای زمان ‌سنج، تعیین و تنظیم می‌شود. اجزای آن باتری، چاشنی، خرج انفجاری، و زمان سنج است.

 بمب ساعتی

 تشریح بمب و لوازم بکار رفته

تایمر: در بمب ها ی ساعتی دو نو ع تایمر بکار می رود:

الف: الکتریکی

ب: دست ساز (مکانیکی یا الکتریکی) نحوه عملکردآن ها که همان برقراری ارتباط الکتریکی در زمان معین بین باطری و چاشنی الکتریکی است، با هم یکسان است.

چاشنی الکتریکی: در این نوع چاشنی از جریان الکتریکی برای فعال کردن خرج اولیه استفاده می‌شود. هر چاشنی الکتریکی از سه قسمت اصلی ساخته شده که عبارت‌اند از:

الف: المنت

ب: خرج که از دو قسمت: 1- خرج اولیه فولمینات جیوه یا استون پروکسید است. که جزء مواد حساس طبقه بندی می‌شوند.

2- خرج ثانویه که معمولاً از پتن که نیمه حساس است استفاده می‌شود.

ج: لوله باریک فلزی.

مواد منفجره: که بسته به نوع مصرف و مصرف کننده متغیراست مثلا: TNTیا C4 یا باروت و غیره.

باطری.

        بمب خوشه‌ای

مهمات خوشه‌ای به انواع وسایل انفجاری گفته می‌شود که در اثر یک انفجار اولیه تعداد زیادی مهمات کوچک‌تر را در منطقه انفجار پخش می‌کنند تا با فاصله زمانی پس از انفجار اول منفجر شوند. هدف اصلی از کاربرد مهمات خوشه‌ای افزودن به شعاع تأثیر بمب است. در بمب معمولی فقط ناحیه نزدیک به محل انفجار تخریب می‌شود ولی مهمات خوشه‌ای با پراکندن تعداد زیادی از بمب‌های کوچک‌تر بر منطقه وسیع‌تری تأثیر می‌گذارند. مهمات خوشه‌ای به صورت بمب خوشه‌ای، ‌گلوله توپ خوشه‌ای و کلاهک موشک خوشه‌ای ساخته شده است. مهمات خوشه‌ای برای زدن هدف‌های مختلف طرح می‌شود. برخی برای تخریب، برخی برای کشتن و زخمی کردن نفرات و برخی برای نفوذ به زره طرح شده‌اند. بیشتر مهمات خوشه‌ای امروز برای ترکیبی از این کاربردها ساخته می‌شوند. اگر چه سازمان‌های مختلف بین‌المللی مانند صلیب سرخ و سازمان ملل با کاربرد این گونه مهمات مخالفت کرده‌اند هنوز قانونی بین ‌المللی برای ممنوعیت مهمات خوشه‌ای به تصویب نرسیده است.

        بمب هوشمند

بمب هوشمند هوا- سر LeiShi-6 / LS6 Thunder Stone محصول چین اولین بار در اکتبر 2006 مشاهده گردید. LS6 شامل یک بمب 500 کیلوئی متداول و پکیج هدایت و افزایش برد که به وسیله مرکز توسعه تکنولوژی Luoyang توسعه داده شده است، می باشد. پکیج شامل سیستم هدایت GPS/INS و سیستم هدف یابی همراه با یک جفت بال تا شونده می باشد، که پس از رها سازی بمب آن را تبدیل به مهمات هدایت شونده هوشمند دورایستا می کند. این پکیچ باعث تبدیل بمب های غیر هدایت شونده به بمب های هوشمند شده و از سیستم دوگانه هدایت و ناوبری به سمت هدف، تحت هر شرایط جوی، در روز و شب و با دقت بسیار بالا بهره می برد. بال های جمع شونده پس از پرتاب باز شده و باعث افزایش قابل توجه برد و قابلیت مانور پذیری آن می گردد و این امکان را به خلبان می دهد تا از مسافت به مراتب دورتری اقدام به رها سازی بمب نماید، این عمل باعث در امان ماندن خلبان و هواپیما از تهدیدات موشک های سطح به هوا می گردد. هنگام رها سازی از ارتفاع 10.000 متری،‌ LS6 قادر است اهدافی در مسافت 60 کیلومتری را با سرعت 1 ماخ و با دقت 15 متر نابود سازد. در صورت بکارگیری نیروی محرکه کمکی توان نابود سازی اهدافی تا مسافت 300 کیلومتری را نیز دارد. مقامات رسمی چین از پرتاب آزمایشی حدود 12 بمب هوشمند LS6 توسط هواپیماهای جنگنده J-8B سخن بمیان آورده اند.

این برنامه در سال 2003 آغاز و در سال 2006 به پایان رسید. مهمترین ضعف LS6، وابستگی آن به سیستم هدایت ماهواره ای خارجی مانند GPS آمریکائی و یا GLONASS روسی است. اگر چه این انتظار می رود که طی 10 سال آینده چین مجهز به ماهواره هدایت ناوبری و مکان یابی مستقل خود گردد. در صورت به کارگیری کلیه سیستم ها، ارتش چین مشابه ارتش آمریکا مسلح به قابلیت های "مهمات تهاجم مستقیم مشترک JDAM" خواهد شد.

مشخصات:

وزن: 540 کیلو

طول: 300 میلیمتر

قطر: 377 میلیمتر

فاصله دو نوک بال: 2740 میلیمتر

سرجنگی: 440 کیلوگرم HE

برد: 40 کیلومتر (در صورت پرتاب از ارتفاع 80.000 متری) و 60 کیلومتر (در صورت پرتاب از ارتفاع 10.000 متری)

هدایت: GPS + INS

دقت: 15 متر شعاع خطا

        بمب لوله‌ای

بمب لوله‌ای (به انگلیسی: Pipebomb) نوعی بمب دستی بسیار ساده و در عین حال قدرتمند است که به نوعی شناسنامه برای آنارشیست های جهان تبدیل شده‌است. این بمب در حقیقت یک سلاح ضد نفر با قدرت پرتاب ترکش با سرعت بالا است و بسته به اندازه آن و نوع مواد منفجره بکار رفته در آن، قدرتی بین یک نارنجک دستی تا یک گلوله توپ جنگی دارد.

        بمب اتمی

بمب اتمی نام رایج وسایل انفجاری است که در آن‌ها از انرژی آزاد شده در فرآیند شکافت هسته‌ای، یا گداخت هسته‌ای برای تخریب استفاده می‌شود. بمب‌های اتمی که بر مبنای گداخت کار می‌کنند، نسل نوین بمب اتمی هستند و قدرتی بسیار بیشتر از بمب‌های شکافتی دارند. مبنای آزاد شدن انرژی در هر دو نوع بمب اتمی تبدیل ماده به انرژی (E=mc²) است اما در بمب‌های گداختی جرم بیشتری از ماده به انرژی تبدیل می‌شود.

نخستین بمب اتمی که بمبی پلوتونیومی (از نوع شکافتی) بود در سال ۱۹۴۵م در جریان جنگ جهانی دوم در آمریکا ساخته و در شانزدهم ژوئیهٔ ۱۹۴۵م در صحرای آلاموگوردو در نیو مکزیکوی امریکا آزمایش شد. آمریکا تنها کشوری است که از بمب اتمی (شکافتی- اورانیومی در هیروشیما وشکافتی- پلوتونیومی در ناگازاکی) استفاده نظامی کرده ‌است. شوروی در سال ۱۹۴۹ دارای بمب اتمی شد.

اختراع این سلاح، ریشه طولانی در تاریخ علم فیزیک و شیمی دارد، اما استفاده از دانش به دست آمده، برای ساخت بمب اتمی بیشتر به روبرت اوپنهایمر و ادوارد تلر نسبت داده می‌شود.

         تاریخچه

اولین تلاش‌ها در جهت ساخت بمب اتمی در آلمان نازی آغاز گشت. در این دوران، شیمیدانی به نام پل هارتک از اساتید دانشگاه هامبورگ به توان بالقوه نیروی اتمی برای کاربردهای نظامی پی برد. وی در ۲۴ فوریه ۱۹۳۹ امکان استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان یک سلاح با توان تخریبی نا محدود را طی نامه‌ای به وزارت جنگ در برلین اطلاع داد. به دنبال این امر گروهی برای تحقیق در این رابطه تشکیل شد و وارنرهایزنبرگ فیزیکدان برجسته آلمانی به طور غیر رسمی سرپرست تیم تحقیقاتی آلمان برای ساخت بمب هسته‌ای گشت. در همین زمان، آلبرت انیشتین طی نامه معروف خود به روزولت رئیس جمهور وقت آمریکا خطر دستیابی آلمان به تولید بمب اتمی را گوشزد کرد. متعاقب این اخطار روزولت دستور ایجاد پروژه منهتن با هدف تحقیق در این رابطه و تولید بمب اتمی را با همکاری کشور انگلستان صادر کرد.

برای این پروژه تأسیساتی در لوس آلاموس در ایالت نیومکزیکو، اوک ریج ایالت تنسی و همفورد ایالت واشنگتن به کار گرفته شدند و تیمی از برجسته‌ترین دانشمندان آن دوران به استخدام این پروژه در آمدند. محققان آلمانی هرگز موفق به طراحی و ساخت بمب اتمی نشدند. اما تیم آمریکایی به سرپرستی فیزیکدان برجسته، جی آر اوپنهایمر موفق به ساخت عملی اولین بمب هسته‌ای بود که در ۱۶ جولای ۱۹۴۵ در ناحیه‌ای موسوم به ترینیتی در نیومکزیکو آزمایش شد.

به فاصله کوتاهی در ۶ آگوست ۱۹۴۵، بمب افکن اسکادران ۵۰۹ نیروی هوایی آمریکا موسوم به  Enola Gay (که اکنون در موزه‌ای در واشنگتن نگهداری می‌شود)، از پایگاهی در جنوب اقیانوس آرام به پرواز در آمد و در ساعت ۸:۱۵ دقیقه به وقت محلی، بمب موسوم به پسر کوچک را بر شهر هیروشیما منفجر ساخت. این بمب که در طراحی آن از ۶۴ کیلوگرم اورانیوم استفاده شده بود، از ارتفاع ۹۶۰۰ متری رها شد و در ارتفاع ۵۸۰ متری سطح زمین با شدتی معادل با انفجار ۱۵ کیلو تن TNT منفجر شد. مجموع تلفات اولیه و کشته‌ شدگان ناشی از عوارض این انفجار را بالغ بر ۱۴۰۰۰۰ نفر تخمین می‌زنند. سه روز بعد در ۹ آگوست انفجار بمب مرد چاق در شهر ناکازاگی موجب مرگ ۷۴۰۰۰ نفر دیگر شد. این بمب که از پلوتونیوم به عنوان ماده شکافت پذیر استفاده می‌کرد، انفجاری به شدت ۲۱ کیلوتن TNT ایجاد کرد. بمب دیگری نیز در پروژه منهتن تولید شده بود که هرگز از آن استفاده نشد.

پس از پایان جنگ دوم جهانی دانشمندان در آمریکا به تحقیق در رابطه با تسلیحات هسته‌ای ادامه دادند. اگر چه این تصور وجود داشت که هیچ کشوری دیگری در دنیا نمی‌تواند تا پیش از سال ۱۹۵۵ به فنآوری ساخت سلاح هسته‌ای دست یابد، اما کلاوس فیوکس یکی از فیزیکدانان آلمانی که در رابطه با مواد فوق انفجاری (High Explosive) با تیم اوپنهایمر همکاری می‌کرد، طرح‌ها و جزئیات طراحی بمب آزمایش شده در ترینیتی را در اختیار جاسوسان شوروی قرارداد. به این ترتیب در ۲۹ آگوست ۱۹۴۹ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی اولین آزمایش اتمی خود را با موفقیت انجام داد و غرب را در وحشت فرو برد. این انفجار اثر زیادی در تسریع جنگ سرد گذارد و موجب ایجاد رقابت تسلیحاتی بین آمریکا و شوروی گردید.پس از آن ایالات متحده جهت حفظ برتری تسلیحاتی خود، تحقیق در رابطه با ساخت بمب گداختی (یا هیدروژنی) یا به عبارت دقیقتر، تسلیحات گرما- هسته‌ای (Termo- Nuclear) را آغاز کرد. پیش از این اوپنهایمر به دلیل اتخاذ مواضعی بر علیه ساخت تسلیحات هسته‌ای از سرپرستی پروژه کنار گذارده شد و ادوارد تلر هدایت عملی پروژه ساخت بمب هیدروژنی را برعهده گرفت. نخستین آزمایش یک وسیله گرما- هسته‌ای با اسم رمز مایک در نوامبر سال ۱۹۵۲ در جزیره کوچکی به نام الوگالب در مجاورت انی وتاک در جزایر مارشال انجام شد. وزن تجهیزات به کار رفته در این انفجار شامل دستگاه‌های تبرید به بیش از ۶۵ تن می رسید. از آنجایی که در این سیستم مستقیماً از ایزوتوپ های دوتریوم و تریتیوم مایع استفاده می شد، به آن لقب بمب خیس (Wet Bomb) داده بودند. پیش بینی می شد که قدرت این انفجار معادل یک یا دو مگاتن تی ان تی باشد. اما برخلاف انتظار شدت انفجار معادل ۱۰٫۴ مگاتن تی ان تی بود. نتایج انفجار بسیار هراسناک بود. قطر گوی آتشین حاصل از این انفجار به ۵ کیلومتر رسید. جزیره الوگالب تقریباً تبخیر شد و حفره‌ای به عمق ۸۰۰  متر و شعاع دهانه ۳ کیلومتر برجای ماند.

        نکاتی در مورد بمب‌ اتمی

منطقه انفجار بمب‌های هسته‌ای به پنج قسمت تقسیم می‌شود:۱- منطقه تبخیر ۲- منطقه تخریب کلی ۳- منطقه آسیب شدید گرمایی ۴- منطقه آسیب شدید انفجاری ۵- منطقه آسیب شدید باد وآتش. در منطقه تبخیر درجه حرارتی معادل سیصد میلیون درجه سانتیگراد بوجود می‌آید و هر چیزی، از فلز گرفته تا انسان و حیوان، در این درجه حرارت آتش نمی‌گیرد بلکه بخار می‌شود.

آثار زیانبار این انفجار حتی تا شعاع پنجاه کیلومتری وجود دارد و موج انفجار آن که حامل انرژی زیادی است می‌تواند میلیون‌ها دلار تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نظیر ماهواره‌ها و یا سیستم‌های مخابراتی را به مشتی آهن پاره تبدیل کند و همه آن ها را از کار بیندازد.

این ها همه آثار ظاهری و فوری بمب‌های هسته‌ای است. پس از انفجار تا سال‌های طولانی تشعشعات زیانبار رادیواکتیو مانع ادامه حیات موجودات زنده در محل‌های نزدیک به انفجار می‌شود.

پرتو رادیواکتیو از پرتوهای آلفا، بتا، گاما و تابش نوترونی تشکیل شده ‌است. نوع آلفای آن بسیار خطرناک است ولی توان نفوذ اندکی دارد. این پرتو در بافت زنده تنها کمتر از ۱۰۰ میکرون نفوذ می‌کند اما برای آن ویرانگر است. پرتوی گاما از دیوار و سنگ نیز عبور می‌کند. هر ۹ میلی ‌متر سرب یا هر ۲۵ متر هوا شدت تابش آن را نصف می‌کند. این پرتو نیز با توجه به فرکانس بسیار بالا، انرژی زیادی دارد که اگر به بدن انسان برخورد کند از ساختار سلولی آن عبور کرده و در مسیر حرکت خود باعث تخریب ماده دزوکسی ریبو نوکلوئیک اسید یا همان DNA شده و سرانجام زمینه را برای پیدایش انواع سرطان‌ها، سندرم‌ها و نقایص غیر قابل درمان دیگر فراهم می‌کند و حتی این نقایص به نسل‌های آینده نیز منتقل خواهد شد. برای جلوگیری از نفوذ تابش گاما به حدود ۱۰ سانتی ‌متر دیوارهٔ سربی نیاز است.

         بمب هیدروژنی

بمب هیدروژنی یا "بمب گرماهسته‌ای" نام رایج وسایل انفجاری است که در آن‌ها از انرژی آزاد شده در فرآیند همجوشی هسته‌ای برای تخریب استفاده می‌شود.

به دلیل نیاز به حرارت زیاد برای شروع همجوشی، از یک بمب شکافت هسته‌ای به عنوان چاشنی بمب هیدروژنی استفاده می‌شود.

        بمب کثیف

بمب کثیف نوعی ماده منفجره است که به منظور پراکنده کردن مواد خطرناک رادیواکتیو در سطحی وسیع طراحی شده است. ممکن است شما هم مثل خیلی های دیگر، وقتی دو عبارت بمب و رادیواکتیو را می شنوید، ناخود آگاه به یاد یک جنگ هسته ای تمام عیار بیفتید. ولی قوی ترین قدرت تخریبی یک بمب کثیف، آسیب های ناشی از پرتوهای رادیواکتیو نیست، که ترس و اضطراب شدید است.

بمب کثیف بیشتر از آنکه شبیه به یک بمب هسته ای با قدرت تخریب بالا باشد، به یک بمب با مواد منفجره معمولی شبیه است، ولی ترس از ترکیبات آن می تواند مردم را به سر حد مرگ بکشاند، همانند خطر سیاه زخم در ایالات متحده که در سال ۲۰۰۱ روی داد وعلیرغم آنکه فقط تعداد اندکی از مردم مبتلا شدند، تمامی شهروندان ایالات متحده شرایطی پر اضطراب و ترسناک را تجربه کردند.

        بمب کثیف چگونه کار می کند:

بمب کثیف یا بمب پخش کننده مواد رادیواکتیو از نظر تئوری بسیار ساده است: یک ماده منفجره معمولی مانند TNT که همراه با مواد رادیواکتیو در یک محفظه قرار گرفته اند. این بمب نسبت به یک بمب هسته ای بسیار ساده تر، ارزان تر و البته کم اثرتر است، و البته هنوز از قابلیت تخریب انفجاری و آسیب های تشعشعی برخوردار است.

مواد منفجره از طریق گاز بسیار داغی که به سرعت منبسط می شود، موجب آسیب های تخریبی فراوانی می شوند. ایده اصلی بمب کثیف هم این است که به جای آنکه از این قدرت انبساطی گاز در جهت تخریب استفاده شود، به عنوان پخش کننده مواد خطرناک رادیواکتیو در سطحی وسیع استفاده شود. هنگامی که انفجار پایان یافت، مواد رادیواکتیو به صورت ابری از غبار در فضا پخش می شود که همراه با وزش باد، در سطحی وسیع تر از محل انفجار پراکنده می شود. اثر تخریبی طولانی مدت بمب، تشعشع یونیزه کننده مواد رادیواکتیو است.

اتم ها را یونیزه کند و مجموعه ای از یون های مثبت و منفی را درون سلول ها ایجاد کند. این پدیده در بدن انسان بسیار خطرناک است، زیرا جریان الکتریکی ناشی از حرکت یون ها می تواند واکنش شیمیایی غیر طبیعی را در سلول ها آغاز کند. علاوه بر این ها، این یون ها ممکن است مولکول های DNA را که حاوی کدهای ژنتیکی انسان هستند، مورد حمله قرار داده و آن را بشکنند. سلولی که رشته DNA آن شکسته شد، یا می میرد و یا مولکول DNA خودش را به شکل دیگری ترمیم می کند که با شکل پیشین خود متفاوت است و به آن جهش ژنتیکی می گویند. اگر بسیاری از سلول ها بمیرند، بدن دچار بیماری های مختلف می شود.

ولی اگر DNA جهش کند، سلول ممکن است سرطانی شود و سرطان در بدن پخش شود. تابش رادیواکتیو هم چنین می تواند در کارکرد سلول اختلال ایجاد کند که منجر به بروز علایمی می شود که از آن به بیماری تشعشع یاد می شود. بیماری تشعشع می تواند مرگ آور باشد، ولی مبتلایان به آن می توانند با درمان های پیشرفته از آن نجات پیدا کنند، بخصوص اگر پیوند مغز استخوان روی آن ها صورت پذیرد.

تابش یونیز کننده از ایزوتوپ های رادیواکتیو (رادیو ایزوتوپ ها) ساطع می شوند. ایزوتوپ های رادیواکتیو، اتم هایی با هسته ناپایدار هستند که با گذشت زمان دچار واپاشی می شوند؛ به عبارت دیگر، آرایش پروتون ها و نوترون ها در هسته اتم و الکترون ها در اطراف اتم به شکلی تغییر می کند که موجب می شود خصوصیات اتم تغییر کند. این واپاشی رادیواکتیو، انرژی فراوانی را در قالب تشعشع های یونیزه کننده آزاد می کند.

ما همیشه مقادیر اندکی از این تشعشع های یونیزه کننده را دریافت می کنیم که منشأ آن ها طبیعی است: پرتوهای کیهانی که از فضا می آیند، ایزوتوپ های رادیواکتیو طبیعی، دستگاه های تابش X و مواردی از این دست. البته این تشعشع های طبیعی هم می توانند عامل بروز سرطان شوند، ولی احتمال ابتلا بسیار اندک است. چون ما در برابر مقادیر بسیار اندک آن ها قرار داریم.

انفجار یک بمب کثیف، سطح این تشعشع را فراتر از مقدار معمول خود می برد و متناسب با آن، احتمال ابتلا به سرطان و بیماری تشعشع را افزایش می دهد. یک بمب کثیف بلافاصله تعداد زیادی از انسان ها را نمی کشد، بلکه موجب می شود تعداد زیادی از انسان ها در چند نسل به دلیل ابتلا به بیماری های لاعلاج جان بدهند.